Van frietjes naar vrachtwagenritjes – hoe McDonald's, Neste en HAVI een circulaire economie creëren waarbij frituurvet wordt gebruikt als brandstof voor vrachtwagens

Elke dag serveert McDonald's frietjes, hamburgers en Happy Meals aan een groot aantal klanten. Veel van deze klanten zijn zich er niet van bewust dat achter de foodcounters en drive-through vensters een gestroomlijnd logistiek proces ervoor zorgt dat elk restaurant de benodigdheden en ingrediënten ontvangt die het nodig heeft om maaltijden voor zijn gasten te bereiden. Bovendien gaat de productie en bereiding van voedsel gepaard met overgebleven etensresten, lege verpakkingen en gebruikt frituurvet. Deze moeten vervolgens opgehaald en verwerkt worden. Lemand die veel over dit soort processen nadenkt, is Antti Koivisto, Head of Service Development binnen Renewable Road Transportation bij Neste. "We kopen gebruikt frituurvet op als grondstof voor hernieuwbare diesel. We realiseerden ons dat er potentiële leveranciers zijn die [de diesel] als product terug zouden kunnen kopen.” Zo'n 80% van de grondstoffen die Neste gebruikt voor de productie van hernieuwbare producten is afkomstig uit afval en restproducten. Een deel daarvan is gebruikt frituurvet. Zou het niet een mooi voorbeeld van circulariteit zijn om een partner te vinden die een samenwerking met Neste wil aangaan om het eigen gebruikte frituurvet te laten recyclen, om die vervolgens in de vorm van brandstof terug te kopen? Het vinden van zo'n partner bleek een stuk makkelijk dan Koivisto had gedacht. "Ik ben het idee gaan onderzoeken. Na een paar mensen gesproken te hebben, hoorde ik van een collega dat McDonald’s al contact met ons had opgenomen.” Zonder dat ze van Koivisto's zoektocht wisten, had McDonald’s samen met zijn supply chain partner HAVI al contact gezocht met de Neste-raffinaderij in Rotterdam, om precies zo’n samenwerking op te zetten.

Streven naar een duurzamere toekomst

Floor Uitterhoeve is Sustainability Manager bij McDonald's. Ze is een expert als het gaat om de manieren waarop McDonald’s zijn CO2-uitstoot terugdringt. "We hebben alle verschillende manieren onderzocht waarop we onze impact op het klimaat kunnen reduceren,” zo zegt ze, "en we concludeerden dat, hoewel het niet de grootste impact heeft op onze CO2-voetafdruk, we veel invloed hebben op de manier waarop we onze logistiek organiseren. Naast dat het onze impact op het klimaat vermindert, helpt groene logistiek ook bij het reduceren van de luchtvervuiling. Dit is voor steeds meer stedelijke gebieden in Nederland een zorgenkind.” McDonald’s heeft wereldwijd Science Based Targets opgesteld om de impact op het klimaat te verminderen. "Een van de klimaatdoelstellingen focust zich op onze supply chain, oftewel de klimaatimpact van al het voedsel en de verpakkingen die we inkopen,” legt Uitterhoeve uit. “De klimaatdoelstelling voor de supply chain is een reductie van 31% van de emissie-intensiteit tussen 2015 en 2030. De andere doelstelling is gericht op het verminderen van de CO2-uitstoot van onze restaurantactiviteiten met 36% in diezelfde periode.” Deze doelstellingen zijn in 2018 vastgesteld. Nu we nog maar twaalf jaar verwijderd zijn van 2030, tellen alle kleine beetjes mee. McDonald’s heeft ieder aspect van de bedrijfsvoering onder de loep genomen om manieren te vinden om de klimaatimpact te verminderen. Een van die aspecten was de logistiek.

Het sluiten van de keten

De circulaire economie houdt in dat je afval beschouwt als een grondstof, om materialen in de productieketen te houden. Zo zamelde de stad New York in 2019 583 ton tweedehands kleding in door samen te werken met modeketens. Samen stimuleerden ze mensen kleding te doneren in plaats van weg te gooien. Deze kledingstukken kunnen doorverkocht, gedragen of gerecycled worden, en dragen over het algemeen bij aan een afnemende behoefte aan nieuwe grondstoffen. Maar een circulaire economie draait om veel meer dan alleen het recyclen van huishoudelijk afval. Tijdens een door National Geographic georganiseerde bijeenkomst in februari 2020, zei Andrew Morlet, CEO van de Ellen MacArthur Foundation, het volgende: "We moeten ervoor zorgen dat de sector stappen onderneemt en daadwerkelijk bijdraagt aan het opzetten van een infrastructuur, zodat deze systemen ook kunnen draaien.” Het hergebruiken van afval uit de ene industrie kan producten opleveren voor een andere industrie. Hierdoor ontstaat een circulaire economie. Dit kan op wereldwijde schaal plaatsvinden, maar - zoals de samenwerking tussen McDonald's, Neste en HAVI laat zien - kan de cirkel ook heel klein en efficiënt zijn. In Nederland werkt McDonald’s samen met logistieke partner HAVI voor alle bevoorradings- en afvaltransport van en naar de restaurants. HAVI’s Sustainable Lead in Nederland, Anne-Marie Verouden, zegt: “HAVI heeft zich gecommitteerd aan een drastische vermindering van de CO2-uitstoot van de bedrijfsvoering met 40% per metrische ton geleverde goederen in 2030. Het huidige samenwerkingsverband met McDonald's zal een grote rol spelen in het behalen van die doelstelling.”

Jeroen Dekkers, Head of Supply Chain, Quality and Sustainability bij McDonald's, zet de samenwerking nog extra kracht bij: "Samen met HAVI hebben we een roadmap ontwikkeld om te zien welke stappen we kunnen ondernemen om onze CO2-uitstoot van de logistieke operatie te verminderen en onze logistiek toekomstbestendiger te maken.” Ze lieten daarbij geen middel onbeproefd. Zo keken ze bijvoorbeeld naar duurzamere brandstoffen en efficiëntere routeplanning – en naar het vinden van betere manieren om voedsel te leveren in de historische binnenstad van Amsterdam door met opslaghubs te werken rondom de stadsgrenzen. Veel kleine stapjes zouden McDonald's dichter bij het behalen van zijn duurzaamheidsdoelstellingen brengen, maar Dekkers vertelt dat er één belangrijk inzicht was dat hen bij Neste bracht. "Als we het gebruik van duurzame diesel als een onderdeel van deze geïntegreerde logistieke duurzaamheidsroadmap beschouwen, moeten we dit dan niet linken aan een andere activiteit waar we ons al jaren mee bezighouden, namelijk het verkopen van gebruikt frituurvet aan fabrikanten van hernieuwbare diesel.’”

Een andere manier van denken

Om zo'n samenwerking tot een succes te maken, moeten alle partners dezelfde waarde hechten aan duurzaamheid. HAVI, McDonald's en Neste hadden allemaal hun eigen duurzaamheidsdoelstellingen die perfect aansloten op wat ze samen wilden bereiken. Hierdoor waren alle partijen gemotiveerd om de veranderingen door te voeren die noodzakelijk waren om het plan tot uitvoer te brengen. Voor McDonald's betekende deze verandering het herzien van de manier waarop ze de duurzaamheidsstrategie van het bedrijf hadden ingedeeld. Floor Uitterhoeve beschrijft vol enthousiasme wat ze gedaan hebben: "Het interessante is dat we een link hebben gemaakt tussen twee verschillende duurzaamheidspijlers. In het verleden zagen we duurzame logistiek als één pijler en het recyclen van gebruikt frituurvet als onderdeel van een andere pijler met verschillende teams en budgetten. Maar als deze pijlers met elkaar verbindt, kun je veel meer impact hebben.” Dat besef bracht McDonald's ertoe de manier waarop ze nadachten over hun gebruikt frituurvet en over hun logistieke operaties te heroverwegen. Een snelle rekensom liet zien dat de hoeveelheid frituurvet dat in hun restaurants wordt gebruikt genoeg is om een vergelijkbare hoeveelheid hernieuwbare diesel te produceren om de vrachtwagens van brandstof te voorzien die de restaurants bevoorraden of het afval ophalen. Waarom zouden we geen bedrijf zoeken dat het gebruikte frituurvet meteen kan omzetten in brandstof voor vrachtwagens, in plaats van dat je het frituurvet alleen verkoopt? Met de deelname van Neste was de cirkel rond. Het opzetten van het nieuw samenwerkingsverband verliep niet zonder horten of stoten. "Het was voor ons allemaal een leerzame ervaring,” zegt Koivisto lachend, omdat hij aan het feit herinnerd wordt dat er rekening gehouden moest worden met de behoeften en drijfveren van alle betrokken partijen. Het is niet makkelijk om de bedrijfsvoering en branding van verschillende organisaties met elkaar te verbinden. Daarnaast spreken raffinaderijen, restaurants, en de logistieke sector allemaal hun eigen taal. Zo is 1,4 miljoen liter gebruikt frituurvet een enorme hoeveelheid voor een restaurant, maar weinig voor een raffinaderij. "Dit toont de complexiteit van het gebruik van deze nieuwe bedrijfsmodellen,” stelt Koivisto. Toen de overeenkomst eenmaal was gesloten, werd het proces in gang gezet. “HAVI's afval- en recyclingtrucks halen het gebruikte frituurvet op bij McDonald's-restaurants door heel Nederland en leveren het af bij de Neste-raffinaderij in Rotterdam. Daar wordt het omgezet in Neste MY Renewable Diesel™,” legt Anne-Marie Verouden uit. "HAVI koopt vervolgens een vergelijkbare hoeveelheid hernieuwbare diesel in om hun vrachtwagens te voorzien van brandstof, zodat deze de McDonald's-restaurants kunnen bevoorraden. En daar begint de cyclus weer opnieuw.” Neste MY Renewable Diesel™ is een geavanceerde biobrandstof die geschikt is voor gebruik in bestaande dieselmotoren, zonder dat er aanpassingen of extra onderhoud nodig zijn. De zorgvuldig geteste en hoogwaardige biodiesel helpt gebruikers de uitstoot van broeikasgassen tot 90% te verminderen gedurende de levenscyclus van de brandstof*.

De lessen die we kunnen trekken uit het creëren van een circulaire oplossing

Een kleine circulaire economie als deze lijkt misschien een druppel op een gloeiende plaat, maar de waarde ervan wordt niet alleen gemeten in de hoeveelheid hergebruikt frituurvet of de vermindering van de CO2-uitstoot.

Voor Neste geldt de samenwerking met HAVI en McDonald's als een showcase om te laten zien wat er mogelijk is op het gebied van duurzaam ondernemen. "Het mooie is dat het stakeholders een concreet voorbeeld laat zien van de circulaire economische beweging", zegt Koivisto.

Met 1,4 miljoen liter hergebruikt frituurvet per jaar draagt de brandstofconversie voor de logistieke operatie van McDonald's in Nederland slechts bij aan een klein deel van hun totale duurzaamheidsdoelstellingen, maar het is een belangrijke stap in de manier waarop het bedrijf over zijn processen denkt. "Tot nu toe dachten we dat onze supply chain eindigde op restaurantniveau", zegt Jeroen Dekkers. Doordat men aan duurzaamheid dacht in termen van pijlers, werden afvalrecycling en bevoorrading als twee afzonderlijke processen beschouwd. “We hebben nu geleerd dat we ons eigenlijk in het midden van de supply chain bevinden."

Een van de unieke aspecten van deze samenwerking is dat alles plaatsvindt binnen een gesloten keten en dat de keten maar uit een paar schakels bestaat. Het is het ultieme voorbeeld van een circulaire economie. "We hebben nu meer rechtstreeks contact met de partijen in de keten,” zegt Dekkers. "We zien elkaar nu meer als partners dan als elkaars inkopers en verkopers - zoals bij alle langdurige samenwerkingsverbanden waarin we elkaar stimuleren om te verbeteren en te innoveren.” Verouden deelt nog een andere opvallende samenwerking waar HAVI al een tijdje aan werkt. Samen met hun strategische partner Scania, gaat HAVI in de komende maanden hybride elektrische vrachtwagens lanceren die rijden op Neste's brandstof. Ook op persoonlijk vlak verheugt Antti Koivisto zich op de nieuwe uitdagingen die deze samenwerking met zich meebrengt. "Ik ben van oorsprong een ingenieur, dus ik hou ervan om nieuwe dingen te doen.” "Dit is een nieuwe manier van werken, en het is erg inspirerend. Ik wil met mijn werk laten zien hoe innovatief denken een concrete positieve impact kan hebben." Hij zou in de toekomst graag meer van dergelijke projecten zien en moedigt andere organisaties dan ook aan om zelf circulaire oplossingen te vinden – met Neste of andere partners. Hoewel het lastig kan zijn om tussen verschillende bedrijfsstructuren te navigeren, en ervoor te moeten zorgen dat alle partijen uit de keten er hun voordeel uithalen, gelooft Koivisto wel dat zulk soort circulaire economieën op kleine schaal heel veel kunnen betekenen door te laten zien hoe je op effectieve wijze duurzame resultaten kunt behalen. "Dat is waar ik enthousiast van word bij duurzaamheid: meer van dit soort ongewone samenwerkingsverbanden die laten zien dat er van alles mogelijk is.”

*) De gebruikte methode voor het berekenen van de uitstoot tijdens de levenscyclus en de emissiereductie voldoet aan de EU-richtlijn voor hernieuwbare energie (2009/28/EG).